حجت الاسلام مهدی جزینی

مقدمه:                                                                                                                         

مسلمان بودن ما به صورت خود آگاه یا نا آگاهانه ؛ به دست مسائلی سپرده شده که از اسلام فاصله گرفته ایم . اسلام همان اسلام هست که پیامبر گرامی ما ، حضرت محمّد مصطفی (ص) برای ما از جانب حق آورده و در آن خِلَلی وجود ندارد و خِلَلی نخواهد پذیرفت . پس مشکل از به کارگیری و مسلمان بودن ما می باشد که آنچنان با سنّت اسلام و امامان خود فاصله گرفته ایم که تا اسم ازدواج را از زبانی کسی می شنویم ، کتابی قطور از مشکلات و موانع به تحریر در می آوریم !! این مسائل به آداب و رسوم جاهلی و نفس پرستی و دنیا پرستی ما آدمیان بر می گردد و نمی توان با مشکلات پشت پرده ی ازدواج و نیرنگ و دورویی آدمیان این روزگار ؛ منکر این حقیقت شد . حال در این مبحث به برخی از مشکلات رایج و معمول ازدواج اشاره ای مختصر خواهیم داشت و من بابِ آن نیز راه حل هایی کوتاه ذکر خواهیم کرد . 

مشکل مالی و اقتصادی

عمده ترین و شایع ترین مشکلی که بر سر ازدواج وجود دارد را می توان مشکلات مالی دانست که با معضلات ساختگی جامعه و دور شدن از فطرت دینی و غرق شدن در مادیات ، عیش و نوش ، خوش گذارانی ، تجملات ، چشم تو هم چشمی ، کلاس اجتماعی ، خرج کردن های بعضاً واقعاً بی مورد و ... هر روز خود را در لباسی جدیدتر نشان می دهد .

* راه حل:

اول ایجاد این باور که هر خانواده ای فرهنگ ، توان مالی ، سلیقه و آداب خاص خود را دارد و رکورد زنی در خرج کردن در چنین مراسم هایی با تشریفات بی معنا ؛ نه بر احترام می افزاید و نه شهرت به وجود می آورد . اگر هم به نظر برخی ها این مسائل را در  پی دارد ؛ خیالی واهی و تنگ نظرانه ای بیش نبوده و در مدت زمانی کوتاه از خاطر خواهد رفت و محو می شود.

دوم این که اگر خود را مسلمان می دانیم و به خداوند و وعده های او ایمان داریم ؛ باید این یقین نیز حاصل شود که خداوند و فرستادگان خاص او این وعده را داده اند که اگر در مجردی فقیر هستی ، با ازدواج غنی و بی نیاز خواهی شد . البته اینگونه استنباط نشود که در خانه باشی و خدواند بی نیازی را بر تو ارمغان آورد!! از تو حرکت ؛ از او برکت . منظور از این وعده ها یعنی گشایش و مدد الهی در بهتر پیش روی امورات و کسب روزی حلال . حال به چند نمونه توجه کنید :

سورة نور، آیه 32 : جوانان بدون همسر را همسر دهید ... اگر فقیر باشند ، خداوند ؛ با فضل و رحمت خود ، آنان را غنی و بی نیاز می کند... .

در کتاب همان مأخذ ، ص 7 از پیامبر اکرم (ص) نقل شده که می فرماید :« همسر بگیرید که به یقین ، رزق شما را زیاد می کند» .

دیگر اطمینان و بد گمانی به این وعده ها به ایمان شخصی هر فرد بر می گردد!!

و سوم این که اگر کمی از تجملات بکاهید و ساده زیستی و یا خرج کردن در توان هر دو خانواده ( نه یک جانبه ) را سر لوحه قرار دهید ؛ با وام های ازدواج و تسهیلاتی که برای ازدواج و مسکن و ... داده می شود می توان کمی نسبت به این مسئله خوش بینانه تر بود و روند مبارزه با بیکاری نیز که در حال رشد هست و این یعنی اُفُقی روشن برای کسی که می خواهد بنیان مقدس خانواده را پی گیری کند. این را هم فراموش نکنید که کسب و آبروی شخص متأهل از مجردی که به سن ازدواج رسیده ولی به این عمل مبادرت نکرده ؛ بسیار بیشتر خواهد بود . هم از بُعد اجتماعی و مزایا و تسهیلات ؛ هم از بُعد عبادی .                                                   

سنگ اندازی خانواده ها و بستگان

هیچ پدر و مادری را نمی توان یافت که خواهان خوشبختی و عاقبت به خیری فرزندش نباشد . آن ها حتّی در بدترین شرایطی که فرزندان برایشان رقم می زنند نیز حرف هایی برخاسته از دل سر نمی دهند و ته دل آنان همیشه برای فرزندان می لرزد و به عشق آنان می تپید .

- مادر : پسرم ، من از وقتی که تو کوچک بودی آرزو داشتم که دکتر شوی!

- پسر : آخه مامان ، من مهندسی الکترونیک دوست دارم!

- مادر : یعنی می خواهی آرزوی دیرینه ی مادرت را بر آورده به خیر نکنی! مادری که عمری برایت زحمت کشید!

شاید داستانی آشنا باشد برای بسیاری از کسانی که در مرحله ی انتخاب رشته پا می نهند . نمونه های بسیاری از این داستان ها را نیز می توان زمانی مشاهده کرد که دختر و پسر پا به مرحله ی ازدواج می گذارند .

خواسته هایی بعضاً خودخواهانه و غیر معقولانه نیز بسیاری از جوانان ما را از ازدواج کردن فاصله داده و تا در مورد ازدواج نکردن از آن ها چیزی بپرسی ، آهی را از دل برآرند که آدم از اول تا آخر ماجرا را بخواند .

عروس من باید چشماش آبی باشه ، عروس من نباید قَدِش از 175 سانتیمتر کمتر باشه ، داماد من باید کسی باشه که مهندسی داشته باشه و ... که شاید برای شما خوانندگان بسیار طنزوار و مسخره باشد ، امّا چیزی هست که متأسفانه در بین خانواده ها دیده می شود و وجود دارد .

* راه حل:

این مشکل از آن قبیل مشکلاتی هست که به دختر و یا پسری توصیه نمی کنم خودسرانه و بی پروا اقدام کنند . در این گونه مسائل اول باید دید که دختر و یا پسر چند سال در معرض این گونه حرف ها و فشارها قرار دارند! به تمام نوجوانانی که کمی با سن ازدواج فاصله دارند و یا این که فرصت دارند و این مورد را در خانواده خود می بیند پیشنهاد می دهم که این مسئله را با ما یا مشاورانی در میان بگذارید و یا با حرف زدن با یکی از بزرگان مورد احترام فامیل یا خانواده ، با قرار دادن واسطه این افکار و عقاید را اصلاح و از خانواده ها دور سازند . اما کسانی که در یک قدمی ازدواج هستند و این مشکل را دارند باید چه کنند ؟!!

همه ی شما عزیزان می دانید که حرف اگر برخاسته از منطق و ادب و نزاکت باشد ، هر چند اگر در بیان با واکنش همراه باشد ؛ اما با تأثیری که بر حافظه ی فرد می گذارد می تواند مقدمه ی انقلابی در فرد باشد تا با فکر کردن روی این گونه گفتارها ، به مصداق حرف طرف مقابل پی بَرد! پس اول شما می توانید با متأنت و احترام تام ؛ با خانواده و یا سنگ اندازهای خود به مباحثه پرداخته و غیر منطقی بودن حرف های وی را بر او ثابت سازید .

اما اگر فکر می کنید که نمی توانید در خِلالِ صحبت خود را کنترل کنید و احتمال بی احترامی را در گفتار خود می دهید ؛ پیشنهاد می کنم که حتماً با واسطه ای پش روید و خجالت و ... را در این امر مهم مداخله ندهید که زندگی خودتان هست و شما باید از آن بهره برید .

مشکل در انتخاب همسفر زندگی

این مشکل نیز که در نوع خود بسیار برای جوانان حائز اهمیّت است ، مسئله ای است که باز به فرهنگ و اعتقادات ما بر می گردد . شناختن هر چیز مسلتزم تحقیق ، بینش و اطلاعات در آن زمینه می باشد . برای شناخت همسر زندگی نیز طبعاً باید به شناخت کسی پرداخت که می خواهد برای سالیان طولانی و دراز و یا کوتاه ( بسته به تقدیر الهی و انتخاب ما ) در کنار ما و با ما ؛ شریک مال و اموال و ... ما باشد . این شناخت با توّجه به اعتقادات گاهاً نا بجا به نحوه ای در افکار عمومی رنگ خاصی را به خود گرفته و از آن به تعابیری سوء یاد می شود . در حالی که این شناخت برای ازدواج لازم و ضروری است که برای چگونگی شناخت معیارها و صفات همسر خود ، بخش معیارهای انتخاب همسر را حتماً مطالعه کنید .

ادامه تحصیلات

این فکر که در وجود همه به نحوی بد گنجانده شد باید متلاشی گردد که تحصیلات و ازدواج با هم ناسازگاری و مرزی مستقل ندارند . اینگونه نیست که باید حتماً کسی که می خواهد ادامه ی تحصیل دهد به فکر ازدواج نباشد و این مرز را گذر کند تا به مرحله ی ورود به مرز ازدواج پا گذارد . تا حرف از ازدواج به میان می آید این را در ذهن تداعی نکنید که باید زندگی مستقل و غیر وابسته ای داشته باشید . شما می توانید با نامزد شدن و یک مراسم بسیار ساده ، ضمن اینکه از نظر شرعی محرم هم می شوید ؛ بسیاری از نیازها و جوش و خروش های درون خود را پاسخ مثبت دهید . قناعت پیشه کنید و با هم و در کنار هم به شناخت هر چه بهتر یکدیگر پرداخته و از زندگی در کنار کسب علم و دانش اندوزی لذّت ببرید . البته با توجه به فرهنگ و آداب حاکم بر ایران باید روی این مسئله و متقاعد ساختن افکار عمومی ، زمان بسیاری صرف کرد . این مشکل نیز در قالب راه حل بیان شد!! ناسازگاری بین ازدواج و تحصیل نیست.

مشکل مسکن

مشکلی که به اقتصاد و مشکل مالی وابسته است و چیزی که خیلی از جوانان در حال دست و پنجه نرم کردن با رفع این نوع معضل هستند .

اگر بخواهیم منصفانه بنگریم ، تدبیرات بانکی در این بخش نیز به خوبی ساماندهی نشده هست! قرض الحسنه برای این گونه مسائل و برای اقشار کم درآمد جامعه تأسیس شده بود و در حال حاضر وام ها و مزایای آن به کسانی تعلّق می گیرد که پول بیشتری داشته باشد و پول او در صندوق مدت زمان بیشتری پس انداز باشد و یا به اصطلاح عام بیشتر کار کند! البته نه همه ی قرض الحسنه ها ؛ ولی در کل با آن هدفی که تأسیس شده اند فاصله گرفته اند و امیدواریم که تدابیر در بخش مسکن هر چه زودتر جامعه ی عمل به خود بگیرد .

* راه حل :

در درجه ی اول می توان به کمی قناعت در زندگی و دریافت کمکی از سوی خانواده ها چشم امید داشت که حداقل آن این است که پس انداز برای گرفتن وام را برای شما محقّق سازد و دوم این که در دولت نهم با طرح مسکن مهر و یا مسکن 99 ساله ، بسیاری از این مشکلات در حال ریشه کنی است که چون معضل در این بخش بس زیاد بوده و هست ؛ باید این روند مسکن مهر با سرعت نور در حال سپری شدن باشد تا پیشرفت کاری به چشم عموم آید ، ولی منصفانه اگر ریشه یابی کنیم ؛ تعهدات جدید دولت در این راستا بسیار مؤثر خواهد بود . البتّه اگر زوج های جوان مبادرت به سکونت موقّّتی در کنار والدین داشته باشند و یا مدتی از زندگی خود را در خانه های اجاره ای سپری کنند ؛ می توانند با همان امداد های الهی و قوّت بازوی خود و قناعت دو جانبه به زودی خود صاحب خانه شوند . در مورد اجاره نشینی هم چیزی است که در همه جا رایج است و ارزش آدم به داشتن مسکن و اتومبیل و ... نخواهد بود . در مورد تعهدات دیگر کشورها نیز قیاسی با ایران نشود! هم از نظر جمعیت و هم از نظر فرهنگ و ظرفیت و ... یک دنیا با هم فاصله داریم!!

وجود برادر و خواهر بزرگتر

راستش حرف زدن در این مورد کمی تمسخر آمیز است ، چرا که نه بنیان عقلی دارد و نه بنیان شرعی . چه لزومی است که چون برادر و یا خواهری از وجود داشتن و یا بهره مندی از نعمتی به هر نحو بهره مند نشدند ، دیگران نیز به پای آنان بسوزند! اگر واقعاً شما این مسئله را از مشکل و موانع ازدواج نکردن خود می دانید ؛ پیشنهاد می دهم که بی اعتنا باشید و در اسرع وقت به فکر تشکیل خانواده باشید . با این آداب و رسوم غلط و خرافی ، جوانان را از این امر باز نداریم و در تشکیل خانواده برای کسانی که آمادة ازدواج هستند ؛ وقفه ایجاد ننماییم .

راه حل نیز در قالب مشکل بیان شد.

سربازی ( مختص پسران)

خوشبختانه این مشکل که اصلاً شامل دختران نمی شود و تنها برخی از پسران را تحت الشعاع قرار می دهد . اما باید چه کرد ؟! نباید در دوران خدمت سربازی ازدواج کرد ؟! چرا ، این مانعی نیست که بخواهد جلوی راه شما را از مزدوج شدن بگیرد و فقط در کنار  سختی کمی صبر می خواهد که به خودی خود به وجود خواهد آمد .

* راه حل :

اول این که سربازی نیز برخی از پسران را شامل نمی شود و برای آنگونه از افراد که مشتمل قانون خدمت سربازی هستند نیز مسؤولین نظام جمهوری اسلامی ایران با وضع قانون هایی که برای سربازی تنظیم و تدوین شده ، سربازی را به نحوی برای جوانان ارائه می دهند که مشکلی بر سر راه ازدواج کسی نباشد . اگر کسی دارای تحصیلات باشد ، می تواند در قالب تعهّد هایی سربازی ضمنِ خدمت کرده و در حالی به کار مشغول است ؛ سربازی را بگذراند . همچنین از دیگر اقدامات که شامل همه ی متأهل ها می شود این است که مرد در شهر و یا محل سکونت والدین خود و یا همسرش می تواند ادامه ی خدمت دهد تا از مرخصی ها و ... برای با هم بودن بهره گیرد . ضمناً به افراد متأهل نیز حقوق و مزایایی داده می شود تا در مخارج خود و همسر خود پشتیبان و کمک مالی داشته باشند .

البته در ازدواج مشکلات برای هر فرد از یک یا چند بُعد حائز اهمیّت بوده و در هر حالت می توان با تدابیری که خانواده می تواند برای فرزند خود به عمل آورد و تعهدات و تدابیر ملّی به نحوی پاسخگوی همه ی این مسائل بود . در زیر به چند نکته ی دیگر به صورت کلی اشاره خواهیم کرد که به نحوی به بُعد شخصیتی و ویژگی هر فرد وابسته بوده و اگر کسی با این مسائل نیز درگیر است ، می تواند ضمن مشاوره این مشکلات را نیز بر طرف سازد .

مشکلات حاکم بر روابط و زندگی ؛ خروج از حالت تجّرد و مسئول شدن در برابر همسر و فرزند  ؛ ناتوانی های درک نیاز و برآوری نیاز ؛ مشکلات در برابر نو آفرینی ( بچه دار شدن، مرد – زن ) ، عدم فاصله گیری از تکیه دادن و رفع نیاز در خانواده ( پدر – مادر ) ؛ داشتن بیماری های خاص چون بیماری های عصبی و روانی و یا داشتن معلولیت جسمی و ذهنی و ... نیز می تواند از مشکلاتی باشد که هر فرد را از فکر کردن به داشتن زندگی و گزینش و اختیار کردن همسر باز دارد که امیدوارم این مسائل از موانع کسی برای ازدواج نباشد!!

همان گونه که در مقدمه ذکر شده این مسائل از موانع و مشکلات رایج و معمول در جامعه بوده و موانع و مشکلات بسیار بوده که ذکر هر یک و   ارائه ی راهکار در این حیث نمی گنجد و از حوصله ی خوانندگان نیز خارج است . همه ی این مسائل و راهکارها از مطالعات اقتباس شده و مبنای علمی و روانشناسی دارد و نمونه های موفق و تأسف بار در قالب هر مشکل بسیار مشاهده شده است .

به نظر من در همه ی مشکلات به نحوی به صورت مستقیم و غیر مستقیم ، چشم تو هم چشمی نقش کلیدی و اساسی دارد که امیدوارم از ذهن همه این عادات زشت از بین رود .

گاهی اوقات هم تو هم چشمی جنبه ی پیشرفت و ... دارد که این مقوله با آنچه من می گویم تمایز دارد .